หลักการและเหตุผล

     จากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของประชากรโดยสัดส่วนของผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจะส่งผลให้ประเทศไทยกลายเป็นสังคมผู้สูงวัยอย่างสมบูรณ์ (complete aged society) ใน พ.ศ. 25641 เนื่องจากวัยสูงอายุเป็นวัยที่มีพัฒนาการในทางเสื่อมถอย  ผลที่ตามมาจากภาวะสูงอายุ ได้แก่ ปัญหาสุขภาพกายหรือการเจ็บป่วยด้วยโรคเรื้อรัง ซึ่งเป็นภาวะที่ไม่สามารถฟื้นคืนสู่สภาพเดิมได้  ความเสื่อมจากโรคสะสมมากขึ้น ต้องอาศัยสิ่งแวดล้อมทั้งหมดของบุคคลเพื่อการดูแลประคับประคอง2 ประกอบกับใน พ.ศ. 2553 - 2557 สถิติโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) ทำให้ความต้องการการพยาบาลที่ซับซ้อนและการดูแลต่อเนื่องเป็นเวลานานมากขึ้น ส่งผลต่อความต้องการบุคลากรด้านการพยาบาลมากขึ้น ซึ่งการขาดแคลนพยาบาลจะส่งผลกระทบต่อการให้บริการแก่ประชาชน  โรงพยาบาลขนาดใหญ่หลายแห่งไม่สามารถเปิดแผนกผู้ป่วยหนักได้  บางแห่งไม่สามารถเปิดให้บริการหอผู้ป่วยในใหม่ให้เพียงพอได้  ทั้งที่มีอาคารและเครื่องมือและอุปกรณ์ต่างๆ พร้อม  ทำให้เกิดสภาพผู้ป่วยล้นเตียง และยังพบว่าโรงพยาบาลที่ขาดแคลนพยาบาลวิชาชีพส่งผลให้ผู้ป่วยมีการติดเชื้อและเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมา ระยะเวลาการนอนในโรงพยาบาลของผู้ป่วยนานขึ้น และมีอัตราการตายเพิ่มมากขึ้นในโรงพยาบาล ส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยในชีวิตและการสูญเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล3 นอกนี้ จากการศึกษาภาระงานของบุคลากรในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล พบว่าในภาพรวมการทํางานของบุคลากร ใช้เวลาส่วนใหญ่กับงานรักษาพยาบาล (ร้อยละ 60 - 70) มากกว่างานส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค  และมีความขาดแคลนกําลังคนเมื่อเทียบกับภาระงาน  พยาบาลวิชาชีพมีภาระงานพยาบาลที่เพิ่มมากขึ้น5
     จะเห็นได้ว่า แนวโน้มความต้องการการพยาบาลมีมากขึ้นทั้งความต้องการการพยาบาลในโรงพยาบาล และความต้องการการพยาบาลในชุมชน การผลิตผู้ช่วยพยาบาลเพื่อเป็นทีมการบริการสุขภาพจึงมีความสำคัญมากขึ้น เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงของฐานประชากร ซึ่งนโยบายของกระทรวงสาธารณสุขได้จัดทำแผนการผลิตหลักสูตรผู้ช่วยพยาบาล ปี  2560-2564 เพื่อสนับสนุนการให้การบริการด้านการพยาบาล โดยจากการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากโรงพยาบาล 96 แห่ง พบว่า มีจำนวนผู้ช่วยพยาบาลทั้งหมด จำนวน 1,756 คน ผลการสำรวจความต้องการผู้ช่วยพยาบาลเพิ่ม จำนวน 4,731 คน ส่วนจำนวนผู้ช่วยพยาบาลที่ต้องผลิตเพิ่มคำนวณตามค่าภาระงานเต็มเวลาขั้นต่ำ จำนวน 6,871 คน (ข้อมูลจากงานบุคลากร  สำนักงานปลัดกระทรวง กระทรวงสาธารณสุข วันที่ 29 กันยายน 2559) จากข้อมูลดังกล่าวสะท้อนถึงความต้องการการผลิตผู้ช่วยพยาบาลที่เพิ่มขึ้นเพื่อให้เพียงพอกับความต้องการในการให้บริการสุขภาพแก่ประชาชน ซึ่งบทบาทหน้าที่ของผู้ช่วยพยาบาลนั้น สภาการพยาบาลได้กำหนดให้ทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยทางการพยาบาล ภายใต้ความควบคุมของผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาล หรือการพยาบาลและการผดุงครรภ์ในการดูแลผู้ที่ต้อง พึ่งพิงเกี่ยวข้องกับสุขอนามัยและสิ่งแวดล้อม ช่วยเหลือผู้ป่วยตามความต้องการขั้นพื้นฐานใน กิจวัตรประจำวัน ป้องกันภาวะแทรกซ้อน และ อันตรายต่างๆ สังเกตอาการ วัดสัญญาณชีพ และบันทึกติดตามความเปลี่ยนแปลงของอาการและอาการแสดง ช่วยเหลือในการตรวจและการรักษาพยาบาลต่างๆ จัดสิ่งแวดล้อมในการดูแลผู้ป่วย และเตรียมวัสดุอุปกรณ์ให้พร้อมใช้ รวมทั้งช่วยเหลือฟื้นฟูสภาพตามแผนการรักษาพยาบาล

     จากเหตุผลและความสำคัญดังกล่าว คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ได้ดำเนินการจัดอบรมหลักสูตรประกาศนียบัตรผู้ช่วยพยาบาล ตั้งแต่ พ.ศ. 2559 เป็นต้นมา โดยมุ่งผลิตผู้ช่วยพยาบาลมีศักยภาพ มีทักษะการทำงานในสถานพยาบาล ครอบครัวและชุมชน การพัฒนาด้านทักษะการช่วยเหลือการพยาบาล และการปลูกจิตสำนึกในการให้บริการด้านสุขภาพ6 รวมถึงสอดคล้องกับอัตลักษณ์ของมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี นั่นคือ “สร้างสรรค์ สามัคคี สำนึกดีต่อสังคม” มีผู้สำเร็จการอบรม จำนวน 4 รุ่น ซึ่งในปี พ.ศ. 2563 นี้ คณะฯจึงดำเนินการปรับปรุงหลักสูตรโดยนำข้อเสนอแนะจากผู้ที่สำเร็จการอบรมและผู้ใช้ผู้ที่สำเร็จการอบรม และผู้เกี่ยวข้องมาใช้ในการปรับปรุง เพื่อให้สอดคล้องกับความต้องการการบริการของประชาชนและเพิ่มประสิทธิภาพการดูแลผู้ป่วยต่อไป  

โครงสร้างหลักสูตร ประกอบด้วย
1) หมวดวิชาศึกษาทั่วไป		ไม่น้อยกว่า   6 หน่วยกิต
2) หมวดวิชาเฉพาะ		ไม่น้อยกว่า 28 หน่วยกิต
	2.1) รายวิชาภาคทฤษฎี	ไม่น้อยกว่า 18 หน่วยกิต
	2.2) รายวิชาภาคปฏิบัติ	ไม่น้อยกว่า 10 หน่วยกิต
3) หมวดวิชาเลือก		ไม่น้อยกว่า   2 หน่วยกิต
รายวิชาในหลักสูตร
1) หมวดวิชาศึกษาทั่วไป		6 หน่วยกิต
	18101 ภาษาอังกฤษและศัพท์ทางการแพทย์	2(2-0-4)
	18102 พัฒนาการตามวัยกับความต้องการของมนุษย์	2(2-0-4)
	18103 การสื่อสารและการทำงานเป็นทีมในการให้บริการสุขภาพ	2(2-0-4)
2) หมวดวิชาเฉพาะ		28 หน่วยกิต
	18104 หลักกฎหมาย ขอบเขต และจริยธรรมในการปฏิบัติงาน	1(1-0-2)
	18105 สุขภาพอนามัยส่วนบุคคลและสิ่งแวดล้อม	1(1-0-2)
	18106 ระบบการจัดการอาหารสำหรับผู้ป่วย	1(1-0-2)
	18107 ระบบการทำงานหน่วยบริการสุขภาพและการบำรุงรักษาอุปกรณ์ทางการแพทย์และการพยาบาล	2(2-0-4)
	18108 กายวิภาคศาสตร์และสรีรวิทยาเบื้องต้น	2(2-0-4)
	18109 เทคนิคการช่วยเหลือดูแลบุคคลขั้นพื้นฐาน	3(2-3-5)
	18110 การช่วยเหลือดูแลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ	3(3-0-6)
	18111 การอภิบาลทารกและช่วยเหลือดูแลเด็ก	2(2-0-4)
	18112 การช่วยเหลือดูแลสุขภาพบุคคลที่บ้านและในชุมชน	2(2-0-4)
	18113 การช่วยเหลือดูแลบุคคลด้านสุขภาพจิต	1(1-0-2)
	18114 ปฏิบัติการช่วยเหลือดูแลบุคคลขั้นพื้นฐาน	3(0-12-3)
	18115 ปฏิบัติการช่วยเหลือดูแลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ	3(0-12-3)
	18116 ปฏิบัติการอภิบาลทารกและช่วยเหลือดูแลเด็ก	2(0-8-2)
	18117 ปฏิบัติการช่วยเหลือดูแลสุขภาพบุคคลที่บ้านและในชุมชน	2(0-8-2)
หมวดวิชาเลือก เลือกวิชาใดวิชาหนึ่ง		2 หน่วยกิต
	18118 ปฏิบัติการช่วยเหลือดูแลสุขภาพบุคคลในสถานพยาบาล	2(0-8-2)
	18119 ปฏิบัติการช่วยเหลือดูแลสุขภาพบุคคลในชุมชน	2(0-8-2)

อาชีพที่สามารถประกอบอาชีพได้หลังสำเร็จการอบรม