ช่องทางรับฟังความคิดเห็น     คลังเอกสาร     คำถามที่พบบ่อย     ถาม-ตอบ      มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี    

บั้งไฟ

บ้องไฟหรือบั้งไฟ

          สารานุกรมไทย เล่มที่ ๑๖ เรื่องบ้องไฟหรือบั้งไฟกล่าวว่า“บ้องไฟ”คือ ดอกไม้ไฟชนิดหนึ่ง มีหางยาวทำด้วยกระบอกไม้ไผ่ หรือกระบอกเหล็ก บรรจุดินปืน มีขนาดต่าง ๆ ตามความต้องการของผู้ทำ ที่เป็นขนาดใหญ่มี ๒ ชนิด คือ "บ้องไฟหมื่น" กับ "บ้องไฟแสน" บ้องไฟหมื่นใช้ดินปืนหนัก ๑๒ กิโลกรัม บ้องไฟแสนใช้ดินปืนหนัก ๑๒๐ กิโลกรัม  ประชาชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและในสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวนิยมทำบ้องไฟในเดือน ๖ เพื่อบูชาเทวาอารักษ์มเหศักดิ์หลักเมืองขอให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล อันเป็นประเพณีสืบเนื่องมาจากความเชื่อถือตามนิยายที่ว่า พระพรหมกับพญานาคเป็นมิตรกัน ได้สัญญากันว่า ปีหนึ่งจะส่งข่าวถึงกันครั้งหนึ่ง ถ้าปีใดพญานาคสบายดีก็ให้ทำบ้องไฟจุดขึ้นไปบนสวรรค์เมื่อพระพรหมเห็นบ้องไฟ ถ้าพระพรหมสบายดีก็จะสั่งให้พระพิรุณทำฝนตกลงมา เมื่อพญานาคเห็นฝนก็จะทราบเรื่องตามสัญญา เหตุนี้ จึงจัดทำกันในต้นฤดูฝน เป็นงานประเพณีประจำปี คือ ทำพิธีขอฝนจากเทวาอารักษ์มเหศักดิ์หลักเมืองนั่นเอง บุญบ้องไฟกำหนดจัดในเดือน ๖ บางครั้งก็ทำในเดือน ๗ หรือเดือน ๘ ตามจำเป็น ในระหว่าง ๓ เดือนนี้ชาวบ้านในตำบลต่างประชุมกันจัดให้มีการทำบุญครั้งใหญ่ เรียกว่า บุญบ้องไฟบ้าง บุญเดือน ๖ บ้าง การทำบุญเช่นนี้ มีบ้องไฟประกอบทุกคราวจึงเรียกว่าบุญบ้องไฟ และที่เรียกว่า บุญเดือน ๖ นั้น ก็เพราะมักทำในฤดูเดือน ๖ หรือเดือน ๗ เดือนใดเดือนหนึ่ง อนึ่ง คำว่า บ้องไฟ ในภาษาถิ่นเรียกกันไปต่าง ๆ เช่น ภาคเหนือเรียก บอกไฟ ภาคกลางเรียก จรวด ตรวจ และกรวด” (จำเรียง  จันทรประภา, http://www.royin.go.th/th/knowledge/detail.php?ID=3121)

          ชนิดของบั้งไฟ

บั้งไฟมีหลายชนิดขึ้นอยู่กับจุดหมายในการทำ นิยมทำกันมากมี ๓ แบบ

1.แบบมีหาง                 2.แบบไม่มีหาง                 3.บั้งไฟตะไล

ทั้งสามแบบแยกตามเทคนิค     การทำและลักษณะรูปร่างแยกเป็น 11 ชนิด คือ

1.บั้งไฟโบกหรือโหวด  2. บั้งไฟม้า 3. บั้งไฟช้างหรือตะโพก 4. บั้งไฟจินาย 5. บั้งไฟดอก

6. บั้งไฟพลุ  7. บั้งไฟตื้อหรือบั้งไฟกระแตน  8. บั้งไฟหมื่น/แสน/ล้าน/สิบล้าน 9. บั้งไฟดอกไม้  

10.บั้งไฟน้อยหรือบั้งไฟเล็ก 11. บั้งไฟซวย(กรวย) , บั้งไฟซวย(กรวยเล็ก) 12. บั้งไฟสามขา , บั้งไฟตะไล

 

  ปัจจุบัน บั้งไฟขนาดใหญ่ที่นิยมจุดในงานบุญบั้งไฟคือ บั้งไฟหาง และบั้งไฟตะไล

            "บั้งไฟหาง" เป็นบั้งไฟแบบมาตรฐาน ส่วนประกอบของตัวบั้งไฟ และหางบั้งไฟที่ใช้บั้งคับทิศทาง

            "บั้งไฟตะไล" มีรูปร่างเป็นวงกลม เมื่อจุดบั้งไฟวิถีของบั้งไฟจะหมุนเกลียวเป็นวงกลมขึ้นสู่ท้องฟ้า ซึ่งจะขึ้นไม่สูงเท่ากับบั้งไฟหาง

ภาพวิถีการขึ้นของบั้งไฟหาง

 

บั้งไฟตะไล

ภาพบั้งไฟตะไล

 

สามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้จากศูนย์สารนิเทศอีสานสิรินธร เรื่อง บั้งไฟ http://nadoon.msu.ac.th/web/Index3p9.htm